بسیاری از افراد در دوران بهبود، با اصطلاحات لغزش و عود روبرو می‌شوند و سوال مطرح می‌کنند که آیا این دو مفهوم یکسانند یا نه. گاهی اوقات این دو اصطلاح به جای یکدیگر به کار می‌روند، که ممکن است باعث ابهام گردد. برخی از افراد این دو را به عنوان یک چیز مشابه می‌پذیرند، اما در واقع، تفاوت آنها به تجربیات فردی از اعتیاد بستگی دارد. با این حال، اکثر تخصصی‌های اعتیاد این تفاوت را به خوبی می‌شناسند و بر اساس قصد و توانمندی هر فرد، لغزش و عود را تشخیص می‌دهند. لغزش به مصرف ناخواسته الکل یا مواد مخدر اشاره دارد، در حالی که عود زمانی رخ می‌دهد که یک برنامه بهبودی به طور کامل متوقف می‌شود.
در این مقاله سعی کردیم به طور کلی تفاوت های عود و لغزش را بررسی کنیم:
معنای عود در استفاده از مواد مخدر یا الکل چیست؟
عود به بازگشت به مصرف مواد پس از یک دوره پرهیز یا کاهش مصرف اشاره دارد. این مفهوم ممکن است نشان‌دهنده یک فرآیند بهبود باشد، اما به عنوان نشانه‌ای از نیاز به تنظیم درمانی یا حمایت هم تفسیر می‌شود. عود به علت عوامل متنوعی نظیر استرس، تحریکات اجتماعی یا علائم ترک فیزیکی ممکن است ایجاد شود. درک این نکته حائز اهمیت است که عود به مثابه یک شکست نباشد، بلکه می‌تواند به عنوان فرصتی برای استخراج درس از تجربه و تنظیم برنامه درمانی متناسب با آن مطرح شود. بهتر است برای ترک اعتیاد، با متخصصین در کمپ ترک اعتیاد و یا زیر نظر روانشناس یا یک گروه های پشتیبانی مدیریت عود و رسیدن به بهبودی بلندمدت را بیاموزید تا در روند بهبودی شما بسیار موثر باشد.
مقاله چرا باید در کمپ ترک اعتیاد ترک کنیم را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
دلایل اصلی عود چیست؟
- استرس
افسردگی - اضطراب
- اعتماد به نفس بیش از حد
- تنهایی
- ترحم به خود
- معاشرت با دوستان مصرف کننده
- تغییر ندادن رفتار های قبلی
- نداشتن انگیزه
- عدم پشتیبانی
- علائم عود را تشخیص نمی‌دهند
محرک‌های مختلفی برای عود وجود دارند، از استرس گرفته تا افسردگی و اضطراب. هر کدام از این موارد می‌توانند به عود منجر شوند. آیا می‌دانستید استرس یکی از محرک‌های اصلی برای بازگشت به مصرف مواد مخدر یا الکل است؟ وقتی احساس استرس می‌کنیم، گاهاً به مواد مخدر یا الکل روی می‌آوریم تا این احساس را کاهش دهیم. اما این عادت معمولاً به عود منجر می‌شود.
همچنین، افسردگی و اضطراب نیز می‌توانند عواملی باشند که باعث عود شوند. افسردگی پس از ترک مواد مخدر یا الکل معمول است و ممکن است باعث بازگشت به استفاده شود، حتی اگر در ابتدا باعث اعتیاد نشده باشد. همچنین، اضطراب می‌تواند باعث شود فرد به داروهایی که برای کنترل اضطراب تجویز شده‌اند، وابسته شود. اگر این داروها را قطع کند، احتمال عود بیشتر است.
اعتماد به نفس بیش از حد هم می‌تواند یک مشکل باشد. وقتی کسی در فرآیند درمانی قرار دارد، ممکن است احساس کند که به مرحله‌ای رسیده که قادر به مقابله با محرک‌هاست. این باعث می‌شود زودتر به مواردی که باعث عود می‌شوند، برخورد کند و در نهایت به عود منجر شود.
عوامل دیگری مانند تنهایی، ترحم به خود، معاشرت با دوستانی که مصرف می‌کنند، و حتی رفتن به مکان‌هایی که قبلاً مواد مصرف می‌شده، همگی می‌توانند باعث عود شوند. توجه به این موارد می‌تواند در جلوگیری از عود بسیار موثر باشد.
یک مثال برای درک بهتر:
حالا بدون ارتباط با مواد مخدر و الکل، به این موضوع نگاهی بیندازیم. تصور کنید شما در تلاش برای رژیم غذایی هستید. در یک لحظه ضعف، مثلاً در یک جشن تولد با دوستان، یک تکه کیک شکلاتی بخورید. این تصمیم به صورت آگاهانه انجام شده و محدود به یک بار است. بلافاصله به رژیم غذایی خود باز می‌گردید. این به عنوان یک لغزش شناخته می‌شود. از سوی دیگر، اگر بعد از آن بروید و چندین بار از پمپ بنزین آب نبات بخرید، یک وانیل بخرید و رژیم غذایی خود را به طور کامل فراموش کنید، این به معنای عود است. بدیهی است که یک لغزش می‌تواند به سرعت به عود تبدیل شود، اما همواره این امر تضمین‌شده نیست.
آیا عود یکباره اتفاق می افتد؟
عود به معنای تصمیم آگاهانه برای رها کردن برنامه بهبودی و بازگشت به الگوهای قبل از درمان است. این یک اتفاق یکباره نیست، بلکه قابل پیش‌بینی است. وقتی شما به طور آگاهانه الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنید، پیامدهایش را می‌دانید – در حال بهبودی بوده‌اید. به هر دلیلی، به الگوی اعتیاد خود بازگشته‌اید. گاهی اوقات افراد وقتی به عود می‌پردازند، این لغزش‌ها را بهانه می‌کنند. به عنوان مثال، فردی که روزانه الکل مصرف می‌کرد، اگر فقط در آخر هفته‌ها مصرف کند، ممکن است باز تعریف کردن اعتیاد خود را. او ممکن است این لغزش‌ها را نامیده باشد، اما این رفتار الگویی نیست، حتی اگر محدود به دو روز از هفته باشد. اگر به طور معمول از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنید، حتی اگر به نظر متفاوتی از الگوی قبلیتان باشد، عود کرده‌اید. هر چه مدت بیشتری به اعتیاد تسلیم شوید، بهبودی برای شما دشوارتر می‌شود، اما عود نمی‌تواند انتخاب به هوشیاری شما را متوقف کند. می‌توانید از پیشگیری از عود استفاده کنید و این اتفاق به شکل ناگهانی رخ نمی‌دهد.
درمان اعتیاد پیش ماست !
کمپ ترک اعتیاد همسفران راه رهایی
(پذیرش 24 ساعته )
مرکز پذیرش کمپ مردان
ارتباط مستقیم با مدیریت مرکز
آدرس ما : تهران انتهای اتوبان زین الدین شرق,سرخه حصار,زیر بیمارستان شهید لواسانی,کوچه شهید محمد رضا رشیدی پلاک 40
مراحل لغزش درفرد معتاد
- لغزش احساسی
- ذهنی
- مصرف
لغزش احساسی
در این مرحله، افراد با تغییرات احساسی روبرو می‌شوند. این احساسات ممکن است پیشاپیش از شروع مصرف مواد آغاز شده باشند. بهترین راه برای پیشگیری از لغزش در این مرحله، یادگیری نحوه مدیریت و تشخیص تغییرات در احساسات است.
لغزش ذهنی:
در این مرحله، افکار فرد تحت تأثیر تغییرات احساسی قرار می‌گیرند. اهمیت برقراری کنترل بر ذهن و توجه به نحوه فکر کردن، می‌تواند در جلوگیری از ورود به مرحله بعدی کمک کند.
لغزش جسمی و مصرف مواد:
در این مرحله، فرد به لغزش جسمی می‌رسد و ممکن است دوباره به مصرف مواد بازگردد. اطلاعات نشان می‌دهد که حدود 50 درصد افراد پس از ترک مواد در سال اول دچار لغزش می‌شوند. پیشگیری از این مرحله با تمرکز بر مراقبت از احساسات و تفکرها از اهمیت بسیاری برخوردار است.
برای درمان بیماری‌های مزمن، اعتیاد به‌ویژه، لازم است روزانه اقداماتی انجام دهیم و سبک زندگی خود را تغییر دهیم. اگر این اقدامات انجام نشود، احتمال بازگشت به اعتیاد بسیار بالاست.
لغزش یک فرآیند پویا است که از زمان قبل از شروع مصرف مواد آغاز می‌شود. بنابراین، شناخت مراحل احساسی و ذهنی لغزش می‌تواند به افراد کمک کند تا از پیشرفت به مرحله جسمی و مصرف مواد جلوگیری کنند.
نکته مهم این است که به مراحل احساسی و ذهنی باید توجه ویژه شود. این دو مرحله فرصت بیشتری برای پیشگیری از بازگشت به اعتیاد فراهم می‌کنند. به همین دلیل باید نکات مهم در مدیریت احساسات و کنترل ذهن را بیاموزیم تا زحمات گذشته نابود نشوند.
دلایل لغزش:
که به چندین دلیل ممکن است رخ دهد. برخی از دلایل اصلی شامل موارد زیر هستند:
احساسات و استرس:
استرس، اضطراب یا احساسات منفی می‌توانند از مهم‌ترین عوامل لغزش باشند. فشارهای روزمره، مسائل خانوادگی یا اجتماعی، مشکلات مالی و … ممکن است باعث شود که فرد به مصرف مواد بازگردد تا از این احساسات فرار کند.
فرار از واقعیت:
برخی از افراد ممکن است در مواجهه با مشکلات زندگی یا مسائل دشوار، به مواد مخدر بازگردند تا از واقعیت فرار کنند یا فشارها را کاهش دهند.
اعتیاد روانی:
وابستگی روانی به مواد مخدر باعث می‌شود فرد به طور مداوم به مصرف مواد نیاز داشته باشد و در مواقعی که قرار است ترک کند، به دلایل روانی دچار لغزش شود.
فرار از عواقب ناخواسته:
برخی از افراد ممکن است بخواهند از عواقب منفی ترک مواد مخدر فرار کنند، اما در مواجهه با این عواقب، به دلیل فشارهای داخلی یا خارجی دوباره به مصرف مواد بازگردند.
عدم مدیریت احساسات:
افرادی که نتوانسته‌اند مهار و مدیریت احساسات منفی خود را یاد بگیرند، ممکن است به مصرف مواد برای آرام کردن یا فرار از این احساسات بازگردند.
تعامل با محیط:
محیط اجتماعی و تعامل با دوستان یا محیط‌هایی که مصرف مواد مخدر معمول است، ممکن است افراد را به مصرف دوباره مواد مخدر ترغیب کند.
هر فرد و هر موقعیت ممکن است دلایل خاص خود را برای لغزش داشته باشد. این دلایل بسیار پیچیده و متفاوت هستند و برای هر فرد می‌توانند متفاوت باشند.
چطور لغزش اتفاق می افتد؟
گاهی در فرایند ترک مواد مخدر یا الکل اتفاقاتی می‌افتد که ممکن است شرایط لغزش را برای شما محیا کند. به عنوان نمونه، مثلاً شما با دوستان خودهستید و احساس می‌کنید که “فقط یک بار” مصرف الکل یا مواد مخدر مناسب است. یا شاید در یک شرایط بسیار استرس‌زا قرار گرفته‌اید و شخصی که نمی‌داند شما معتاد هستید، یک قرص به شما پیشنهاد می‌دهد تا اعصاب شما را آرام کند. شناختن وسایل محرک شخصی و صادق بودن در مورد بیماری می‌تواند کمک کند تا از این لغزش‌ها جلوگیری شود. اما اگر یک لغزش اتفاق افتاد، مهم است که بلافاصله به برنامه بهبودی خود بازگردید.
من دچار لغزش شدم چه کار کنم؟
اگر در فرآیند بهبودی از اعتیاد با لغزش روبه‌رو شده‌ام، اقداماتی را انجام دهید. ابتدا خطا را تحلیل کنید و به دنبال علت وقوع آن بگردید. تصمیم بگیرید که چگونه می‌توانید در مرحله نقاهت خود پایدار بمانید و برای جلوگیری از تکرار این اتفاق، واقعاً تلاش کنید. صحبت کردن با مربی، حامی، درمانگر یا حتی عزیزان در شبکه پشتیبانیتان می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند. این ممکن است سخت باشد، به ویژه اگر احساس پشیمانی دارید. با این حال، این افراد می‌خواهند شما موفق باشید و قصد دارند به شما کمک کنند تا در آینده از لغزش‌ها جلوگیری کنید. ابراز احساسات و تصمیم به بازگشت به مسیر درست، مهم است. خطر این است که یک لغزش به سادگی می‌تواند به عود تبدیل شود.
لغزش کردم! این چه معنی برای بهبودی من دارد؟
بعضی افراد فکر می‌کنند یک لغزش به این معناست که به مرحله اول بازگشته‌ایم. برای این افراد، این ایده انگیزه است که از لغزش جلوگیری کرده و به تلاش برای پایداری ادامه دهند. اما برای بعضی دیگر، این فکر کردن به بازگشت به نقطه شروع، انگیزه را کمتر می‌کند و هوشیار ماندن را دشوارتر می‌سازد. حقیقت را به خودتان بگویید، اما رویکردی را اتخاذ کنید که به شما در هوشیاری کمک کند.
همانطور که دکتر شارلوت کسل می‌گوید: “لغزش، روزهایی که پشت سر گذاشته‌اید، نمی‌تواند راه پیشرفت شما را پاک کند. هرگز نمی‌توانید یک روز هوشیار را از حافظه خود پاک کنید.” برخی افراد فکر می‌کنند که باید از زمان شروع مجدد کردن به شمارش روزهایی که هوشیار بوده‌اند، بپرهیزند. به نظرم مهم است که حقیقت را به خودمان بگوییم: “من دو سال هوشیار بودم، سپس یک لغزش داشتم و از آن زمان تاکنون چهار سال دیگر هوشیار بوده‌ام.”
در واقع، همه چیز مهم است: هر روز، هر تصمیم، هر لغزش یا عود. مهم این است که یک لغزش یا حتی یک عود، آینده‌ی هوشیاری شما را از بین نبرد. یک اشتباه، پایان سفر شما نیست. این فقط به شما نشان می‌دهد که در کدام نقطه از مسیر بهبودی خود قرار دارید و همچنان در مسیرتان به سمت بهتر شدن حرکت می‌کنید.
