انواع روش‌های ترک اعتیاد

پیشتر گفتیم که اعتیاد به مصرف مواد مخدر و سم زدایی یک بیماری است و باید درمان شود. درمان این بیماری، ترک اعتیاد نامیده می‌شود. روش‌های مختلفی برای ترک اعتیاد وجود دارد که هر کدام از آن‌ها مناسب برای یک فرد و مخدری است که مصرف می‌کند. حضور یک متخصص روانپزشک برای تصمیم‌گیری در رابطه با انتخاب روش مناسب برای ترک اعتیاد ضروری است. از آن جایی که اعتیاد یک بیماری مزمن است، نمی‌توان آن را چند روزه درمان کرد. هنگامی که فرد معتاد تصمیم به ترک می‌گیرد، باید طبق اصول خاصی پیش رود و به درستی گام بردارد. در ادامه به معرفی روش‌های مختلف ترک اعتیاد و معرفی آنها می‌پردازیم. توجه داشته باشید که درمان‌های ترک اعتیاد باید سه مسئله را پیوسته در برنامه‌ی خود رعایت کنند:

• کمک به ترک اعتیاد
• کمک به پاک ماندن بعد از ترک
• کمک به پویا بودن فرد در میان خانواده، دوستان و جامعه.

روش‌های ترک اعتیادی که در ادامه آورده می‌شوند، جزو روش‌های موفقیت‌آمیز بوده‌اند. بهترین و سریع‌ترین روش ترک اعتیاد برای هر کس متفاوت است. برای تعیین بهترین روش ترک اعتیاد باید شرایط فرد و ماده‌ مخدر مصرفی مورد بررسی قرار گیرد و بهترین و سریع‌ترین روش برای او انتخاب شود.

۱. سم زدایی

یکی از روش‌های موثر در ترک اعتیاد، سم‌ زدایی است. در این روش، همان‌طور که از نام آن می‌توان برداشت کرد، ماده‌ی اعتیاد آور از بدن فرد خارج می‌شود. در نتیجه سم زدایی اثرات ماده‌ی مخدری که در بدن متابولیزه شده است، کاهش پیدا می‌کند. این کار در شرایطی ایمن و بدون خطر انجام می‌شود. انتخاب این روش به عوامل مختلفی وابسته است. اگر فرد بخواهد سم‌زدایی را انتخاب کند، باید پزشک او با بررسی شرایط فرد این روش را تأیید کند. همچنین شرایط روانی فرد در انتخاب این روش بسیار مؤثر است. از طرفی میزان وابستگی یکی دیگر از این عوامل است.

هدف دیتاکس یا سم زدایی جلوگیری از وخامت علائم ترک اعتیاد است. هنگامی که فرد معتاد مصرف ماده‌ی مخدر خود را به طور ناگهانی کنار می‌گذارد، بدن او علائمی از خود نشان می‌دهد که می‌تواند فعالیت‌های روزانه‌ی او را مختل کند. شدت بروز این علائم بستگی به میزان مصرف فرد دارد. هر کسی تجربه‌ی متفاوتی از این روش دارد، زیرا ترک مواد بستگی به نوع ماده و شدت اعتیاد دارد.

در سم زدایی از داروهایی استفاده می‌شود که به فرد اجازه می‌دهند سختی کمتری در طول فرایند بکشد. برای بیشتر مصرف مواد مخدر ، معمولاً چندین رو تا چند ماه طول می‌کشد تا علائم ترک اعتیاد برطرف شود. مدت زمانی که فرد این علائم را نشان می‌دهد به موارد زیادی بستگی دارد که عبارت‌اند از:

• نوع ماده‌ی مخدر
• مدت زمان مصرف مواد
• شدت اعتیاد به ماده‌ی مخدر
• روش مصرف ماده‌ی مخدر (کشیدن، خوردن، تزریق کردن یا بلعیدن)
• میزان مواد مصرفی در هربار استفاده
• سابقه ی خانوادگی
• ژنتیک
• شرایط جسمی
• شرایط روانی.

[wpdiscuz-feedback id=”1dm0g6hkew” question=”نظر شما چیست ؟” opened=”0″]آیا می‌توان در منزل سم‌زدایی کرد؟[/wpdiscuz-feedback]

سم‌ زدایی در منزل ممکن است سبب مرگ شود. در صورتی که این فرایند تحت نظر پزشک صورت نگیرد، می‌تواند سبب تسنج، دهیدراتاسیون یا از دست دادن آب بدن و شوک شود. اگر انتخاب فرد سم‌زدایی باشد، چه در خانه و چه در مرکز و کمپ ترک اعتیاد، حضور تیم متخصص و کادر درمان ضروری است.

عوارض سم‌زدایی کدام‌اند؟

با وجود این که سم‌زدایی با هدف کاهش و تخفیف علائم ترک مواد انجام می‌شود، عوارض و علائمی برای بیمار به همراه می‌آورد. علائم سم زدایی مواد مخدر عبارت‌اند از:

• اضطراب و خشم
• بی‌خوابی
• تهوع
• بدن درد و ناخوشی
• تغییر خلق
• کمبود خواب
• اختلال تمرکز.

سم‌ زدایی سریع و فوق سریع مواد مخدر

روش سریع و فوق سریع سم‌زدایی مواد مخدر از بدن در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به سم‌زدایی عادی صورت می‌گیرد. این روش در مدن زمان کوتاه‌تری مصرف مواد مخدر  را از بدن می‌زداید و علائم ترک را تخفیف می‌دهد. سم‌زدایی سریع گران قیمت و در عین حال خطرناک است. در این نوع دیتاکس، بیمار بیهوش می‌شود و داروهایی به بدن او تزریق می‌گردند که جانشین مصرف مواد مخدر می‌شوند. این روش بیشتر برای کسانی کاربرد دارد که معتاد به هروئین و مسکن‌ها هستند. خطرات این روش از مزایای آن بیشتر هستند و انجام آن معمولاً توصیه نمی‌شود. سم‌زدایی سریع ممکن است باعث موارد زیر شود:

• حمله‌ی قلبی
• پارانویا
• دمای بالای بدن
• عفونت
• تهوع
• استفراغ
• آسپیراسیون
• خفگی
• مرگ.

سم‌زدایی فوق سریع در چند ساعت انجام می‌شود و معمولاً ۱ نفر از هر ۵۰۰ نفر جان سالم به در نمی‌برند. همچنین به یاد داشته باشید که سم‌زدایی اولین مرحله‌ی ترک اعتیاد است و باید مراحل دیگر به طور پیوسته انجام پذیرند.

اولین مرحله از ترک اعتیاد سم زدایی است که در طی آن مصرف مواد مخدر از بدن زدوده می‌شود. سم زدایی باعث می‌شود که عوارض و علائم ترک اعتیاد کمتر شود. سم زدایی در منزل و بدون نظارت پزشک می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.

2. درمان رفتاری-شناختی (CBT)

در این درمان به مصرف کننده اجازه داده می‌شود با مشکلات و درگیری‌های ذهنی خود روبه‌رو شود. امروزه از این درمان به طور گسترده استفاده می‌شود. CBT به بیمار این امکان را می‌دهد تا زوایای مختلف اعتیاد را ببیند و با مشکلاتی که این بیماری برای او پدید آورده است روبه‌رو شود.

وقتی که یک فرد معتاد با عواقب بیماری خود آشنا شود و با روند آن به خوبی آشنا باشد، بهتر می‌تواند به ترک آن بیندیشد. این درمان به معتادان کمک می‌کند افکار منفی خود را بشناسند و با آن‌ها مقابله کنند. یکی از دلایل رفتن به سمت مصرف مواد مخدر، خاموش کردن این افکار منفی در سر فرد است. فرد برای این که به این افکار اجازه‌ی ورود به سرش را ندهد، به مصرف مواد مخدر روی می‌آورد. در صورتی‌که مشکل اصلی فرد کشف شود و حل شود، فرد دیگر نیازی به استفاده از مواد مخدر نمی‌بیند، از این رو فرایند ترک موفقیت‌آمیز خواهد بود. در واقع با این درمان می‌تواند مشکل را از ریشه حل کند.

این افکار منفی معمولاً دلیل ایجاد افسردگی و یا اختلالات روانی دیگر در کنار اعتیاد هستند. این اختلال‌ها هم باعث مصرف بیشتر مواد شده و اعتیاد را تشدید می‌کند.

علاوه بر این فرد فشارهای روانی زیادی را در طول فرایند ترک تحمل می‌کند. در اکثر موراد هم فرد با مشکلات عاطفی و خانوادگی که در اثر اعتیاد برای فرد ایجاد شده است، دست و پنجه نرم می کند. صحبت با روانپزشک در این دوره و هدایت فرد در یک مسیر روحی درست، بسیار کارامد خواهد بود.

روش‌هایی که درمان رفتاری شناختی به کار می‌گیرد شامل موارد زیر هستند:

• به فرد کمک می‌کند تا باورهای غلط و احساسات منفی که نسبت به خود دارند را کنار بگذارند.
• از روش‌های خود درمانی کمک می‌گیرند تا خُلق آنها را بهبود ببخشند.
• توانایی برقراری ارتباط را در آنان تقویت می‌کند و تکنیک‌هایی را به آنها آموزش می‌دهند.

چیزی که باعث می‌شود معتادان به سوی مصرف مواد بروند و پاک نمانند، تحریک ذهنی است. معمولاً معتادان با یک سری عوامل، تحریک به مصرف مجدد می‌شوند. درمان شناختی رفتاری به معتادان می‌آموزد که با این عوامل مقابله کنند. این کار از سه طریق انجام می‌پذیرد که عبارت‌اند از:

1. شناخت: شناخت شرایط و عواملی که فرد را تحریک به مصرف دوباره‌ی مواد می‌کند. مثلاً وقتی فرد در جمع دوستان خود قرار می‌گیرد، تمایل به مصرف مواد مخدر با آنان دارد.
2. اجتناب کردن: فرد تا جایی که می‌تواند باید از شرایطی که او را تحریک به مصرف مواد می‌کند، اجتناب کند. مثلا به دیدار دوستان مصرف کننده‌ی خود نرود.
3. کنار آمدن: فرد باید یاد بگیرد که با این حالت کنار بیاید و سعی کند خُلق خود را بهبود ببخشد.

۳. ترک اعتیاد به وسیله‌ی دارو

داروها ترک اعتیاد را تسهیل می‌کنند. بسیاری از افرادی که تصمیم به ترک اعتیاد می‌گیرند، روی تصمیم خود نمی‌مانند چون نمی‌توانند با علائم ترک مواد کنار بیایند. داروهای خاصی هستند که این حالات را تخفیف می‌دهند و ترک را برای فرد آسان‌تر می‌کنند. داروهایی که برای ترک اعتیاد استفاده می‌شوند ممکن است برای بیماران سرپایی و یا بیماران بستری شده در مراکز ترک اعتیاد تجویز شوند. دوز مناسب هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است تا بهترین اثربخشی در ترک مواد حاصل شود. داروهای مختلفی در برنامه‌ی درمانی ترک مصرف مواد مخدر استفاده می‌شوند و هر کدام اثر خاصی دارند. این داروها عبارت‌اند از:

بنزودیازپین

این دارو میزان اضطراب و استرس فرد را کاهش می‌دهد. اضطراب از عوارض معمول ترک مواد اعتیادآوری چون کوکائین و افیون‌هایی چون هروئین و تریاک است. این دارو اثر آرام بخش دارد. پزشکان در تجویز این دارو احتیاط زیادی به خرج می‌دهند، زیرا خود آن اعتیادآور است.

داروهای ضد افسردگی

بدون مصرف مواد اعتیارآور، فرد معتاد احساس غمگینی و افسردگی می‌کند. زیرا سطح هورمون‌های شادی آور در او بدون مصرف مواد پایین است. از آن‌جایی که برای مدت طولانی برای شادی فرد به مواد وابسته بوده، کمی طول می‌کشد تا مغز فعالیت طبیعی و عادی خود را بازیابد. داروهای ضدافسردگی چون سرترالین و فلوکستین، می‌توانند جایگزین خوبی برای مواد باشند. تا زمانی که مغز فعالیت عادی خود را برای شاد بودن به دست آورد، این قرص‌ها می‌توانند به او کمک زیادی بکنند.

قرص B2

قرص b2 (بوپرنورفین) که با نام تجاری نالوکسان شناخته می‌شود، از آلکالویئد‌های گیاه خشخاش بدست می‌آید. هرچند این قرص برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود، اما خود جزء مصرف مواد مخدر نیمه صنعتی دسته بندی می‌شود. از قرص b2 برای ترک اعتیاد به عنوان جایگزین ترامادول و متادون استفاده می‌شود. استفاده دیگر از این دارو برای رفع دردهای حاد و مزمن است. قرص ب2 عمدتاً بصورت قرص زیرزبانی یا تزریق تجویز می‌شود.

متادون

متادون در دسته شبه داروی مخدر صنعتی و آزمایشگاهی قرار دارد. این دارو عمدتاً برای درمان اعتیاد به مصرف مواد مخدر شبه افیونی مثل هروئین، مورفین و کدئین به‌کار می‌رود. در فرایند ترک از قرص و شربت متادون برای مهار بیماری و جلوگیری از عوارض ترک استفاده می‌شود.

قرص کلونیدین

همراهی نام قرص کلونیدین و ترک اعتیاد به گوش بسیار از ما رسیده‌ است. این دارو انقباضات عضلانی، دردها و گرفتگی‌ها، عرق کردن و اضطراب را کاهش می‌دهد. کلونیدین همچنین از تشنج و لرزش هم جلوگیری می‌کند.

۴. روش ۱۲ قدم برای ترک اعتیاد

این روش ترک اعتیاد را می‌توان برای ترک الکل و مصرف مواد مخدر به کار برد. این روش یک روش گروهی ترک اعتیاد است که به بیمار کمک می‌کند نسبت به آسیب‌ها و پیامدهای اعتیاد شناخت پیدا کند. پیامدهای اعتیاد می‌تواند شامل پیامدهای اجتماعی، عاطفی، روانی و جسمی باشد. روش ۱۲ قدم ترک مواد با پذیرش آغاز می‌شود و بعد از آن نوبت تسلیم شدن به یک قدرت بالاتر است. بعد از آن نوبت به مشارکت پیوسته در ملاقات‌های گروهی است. در این گروه‌ها افراد به دور هم جمع می‌شوند و همدیگر را حمایت می‌کنند.

انجمن معتادان گمنام ایران چیست؟

انجمن معتادان گمنام یا NA یک نهاد خودجوش و مردمی است. این انجمن توسط افرادی که درگیر اعتیاد بوده‌اند و از آن نجات پیدا کره‌اند، پایه گذاری شده است. هدف از ایجاد این انجمن حمایت از سایر معتادان برای رهایی از چنگال اعتیاد است. عضویت در جلسات ‌NA این انجمن رایگان است و هر کسی که بخواهد از شر اعتیاد نجات پیدا کند، می‌تواند در این گردهمایی‌ها شرکت کند.

5. ترک اعتیاد با شوک درمانی (ECT)

در درمان اعتیاد با شوک، از شوک الکتریکی با ولتاژهای متغیر بر روی مغز استفاده می‌شود. شوک الکتریکی برای درمان بسیاری از اختلالات روانی که معمولاً در آنها افکار خودکشی هم وجود دارد، استفاده می‌شود. برخی از این اختلالات عبارت‌اند از دوقطبی، افسردگی شدید و اسکیزوفرنی. برخی از این اختلالات باعث اعتیاد می‌شوند و درمان این‌ها یکی از گام‌های مهم در ترک اعتیاد است. ترک مواد با شوک الکتریکی از روش‌های جدید ترک اعتیاد است.

۶. روش‌های سنتی ترک اعتیاد – طب سنتی

داروهای گیاهی مناسب برای ترک اعتیاد بسیارند، اما عملکرد و اثربخشی آن‌ها به طور دقیق مشخص نشده است. اما برخی از این داروها باعث کاهش عوارض ترک اعتیاد می‌شوند. در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• همان طور که می‌دانید، ترک اعتیاد با اضطراب و استرس همراه است. برای تخفیف این اضطراب ناشی از ترک مواد مخدر، می‌توان از اسطخودوس و گل‌گاوزبان استفاده کرد.
• اگر فرد دچار اسهال و دل‌پیچه شود می‌توان به او ریشه‌ی مارشمالو داد.
• در صورتی که فرد دچار تهوع و استفراغ شود، نعناع و زنجبیل می‌توانند بسیار اثربخش باشند.

چه غذاهایی برای ترک اعتیاد مناسب است؟

این که در زمان ترک اعتیاد چه غذاهایی باید بخوریم، می‌تواند تأثیر بسزایی در روند ترک و مدت زمان سم‌زدایی داشته باشد. تغذیه‌ی مناسب می‌تواند علائم و عوارض ترک اعتیاد را کاهش دهد. بیشتر افراد حین ترک اعتیاد به استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌ها توجه می‌کنند. اما دقت داشته باشید که فقط استفاده از ویتامین‌ها مهم نیست، بلکه مصرف فیبر و سبزیجات هم در این مسیر نقش پررنگی دارد. آنتی اکسیدانت‌های موجود در میوه و سبزیجات تعیین کننده و اثرگذارند.

از میان ویتامین‌ها، ویتامین‌های گروه B کمک کننده و مهم‌اند. همچنین مواد معدنی همچون منیزیم و سلنیوم هم در زمان ترک اعتیاد لازم و ضروری هستند. برای اینکه فرد دچار آسیب نشود، بهتر است مصرف پروتئین او در زمان ترک مواد منظم و کافی باشد. بنابراین مصرف کافی گوشت ضروری است.

ترک انواع مواد مخدر

هر کدام از موادی که در ادامه معرفی می‌کنیم، روش مناسب خود را برای ترک دارند. برخی از آن‌ها روش ترک مشابه و برخی دیگر روش‌های ترک متفاوتی دارند.

۱. ترک شیشه

شیشه یکی از محبوب‌ترین و خطرناک‌ترین مواد مخدر موجود در بازار است و در میان جوانان از شهرت بالایی برخوردار است. شیشه معمولاً با یک بار مصرف باعث اعتیاد می‌شود وابستگی بالایی ایجاد می‌کند و سرخوشی ناشی از آن دیگر تکرار نخواهد شد.  عوامل تعیین کننده در ترک شیشه شامل مدت زمان مصرف، سن مصرف، میزان مصرف و سایر موارد است. این ماده را می‌توان بلعید، استنشاق کرد، دود کرد و تزریق نمود. یکی از حادترین عوارض شیشه این است که باعث ایجاد حالت پارانوئیدی می‌شود. همچنین توهم‌های شدید برای او رقم می‌‌زند. از روش‌هایی که برای ترک شیشه استفاده می‌شود، سم‌زدایی است. لازم به ذکر است که شیشه از سخت‌ترین مواد برای ترک می‌باشد و نیازمند تیم متخصص برای ترک است.

۲. ترک هرویین

هروئین از مشتقات مورفین است که به مراتب قوی‌تر می‌باشد و وابستگی بیشتری در فرد ایجاد می‌کند. هروئین معمولا ترک بسیار سختی دارد و در بیشتر کمپ‌های ترک اعتیاد از روش متادون برای ترک هروئین استفاده می‌شود. اما متادون خود باعث اعتیاد می‌شود. روش بهتری که برای ترک مورفین و هروئین استفاده می‌شود، سم‌زدایی است.

۳. ترک کراک

کراک از مواد محرک است و باعث بالاتر رفتن فعالیت مغز می‌شود. این ماده مستقیماً بر دستگاه عصبی مرکزی اثر می‌گذارد و این یعنی فاجعه. این ماده مخدر بسیار مخرب است و اثرات جبران‌ناپذیری بر روی مغز می‌گذارد. برای ترک این ماده علاوه بر درمان رفتاری شناختی، سم‌زدایی آهسته هم باید صورت گیرد.

۴. ترک ماری جوانا

ماریجوانا وابستگی جسمی بسیار کم اما وابستگی روانی بالایی دارد و به همین خاطر هم ترک آن ساده نیست. ماری جوانا به سادگی بر حافظه‌ی بلندمدت و کوتاه‌مدت فرد اثر می‌گذارد و این برای جوانان و نوجوانان اثر بسیار مخربی است. برای ترک ماری جوانا یا گل دارویی وجود ندارد و در واقع برای ترک گل، فرد بیشتر به مشاوره روانپزشکی و کمک روانشناختی دارد. همچنین درمان رفتاری شناختی می‌تواند بسیار کمک کننده و حمایت گر باشد.

۵. ترک حشیش

حشیش یا کانابیس از دیگر مواد محرک اعتیادآور است. از مهم‌ترین قدم‌هایی که فرد برای ترک حشیش باید بردارد، داشتن آمادگی ذهنی است. در‌صورتی‌که مصرف‌کننده واقعاً بخواهد حشیش را ترک کند و اراده‌ی قوی برای این کار داشته باشید، دکتر روانپزشک می‌تواند به او کمک زیادی کند. ترک این ماده به سختی مواد دیگر نیست و تنها نیازمند یک اراده‌ی قوی و همچنین پایداری در پاک ماندن است.

۶. ترک متادون

متادون دارویی است که برای ترک مواد مخدری همچون هروئین، مورفین و تریاک استفاده می‌شود. متأسفانه برخی تصور می‌کنند که متادون اعتیادآور نیست، اما این‌گونه است و متادون می‌تواند مانند مواد مخدر دیکر برای فرد اعتیاد ایجاد کند. بهتر است ترک اعتیاد به متادون با سم زدایی و درمان شناختی رفتاری انجام شود. زیرا علائم روانی نیاز به متادون بعد از ترک با فرد باقی می‌ماند.

۷. ترک ترامادول

ترامادول یک مسکن ضد درد است. علاوه بر اثر تسکین دردی که دارد، نوعی نشاط و سرخوشی هم در مصرف کننده ایجاد می‌کند که سبب مصرف بیش از اندازه و گاهی اعتیاد به آن می‌شود. ترامادول را می‌توان در مدت زمان کمی ترک کرد. برای ترک این دارو در ابتدا باید دلایل کشش به این مخدر را در فرد پیدا کرد و سعی در برطرف کردن آن داشت. برای ترک این دارو حتما باید روان درمانی صورت گیرد.

۸. ترک تریاک و شیره تریاک

تریاک و شیره یکی از رایج‌ترین مواد مخدر در ایران است. تریاک از گیاه خشخاش گرفته می‌شود. سم زدایی شیره تریاک هم از ترکیب سوخته تریاک و تریاک و جوشاندن و صاف کردن آن به‌دست می‌آید. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای ترک تریاک و ترک شیرده تریاک روش سم زدایی است. سم زدایی تریاک تقریبا ۱۴ روز طول می‌کشد. بعد از سم زدایی مشاوره با روانپزشک، احتمال ترک موفقیت آمیز را بیشتر می‌کند. همچنین از روش‌های ترک تدریجی، ترک با کمک دارو و روش‌های سنتی هم برای ترک این ماده مخدر استفاده می‌شود.

بسیاری از افراد در روش ترک اعتیاد در منزل برای ترک تریاک و شیره استفاده می‌کنند. بهتر است بدانید که فرایند ترک مواد باید زیر نظر پزشکان و روانپزشکان متخصص انجام شود و ترک اعتیاد در منزل می‌تواند خطرناک باشد و حتی گاهی منجر به مرگ فرد شود.